به گزارش خبرنگار ایراسین، داریوش اسماعیلی، رئیس سازمان زمین‌شناسی کشور، در سفری یک روزه به اصفهان و در آئین افتتاحیه طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی نائین، اظهار کرد که از وسعت ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار کیلومتری استان اصفهان، بیش از ۳۳ هزار کیلومتر مربع یعنی ۷۰ درصد استان، دارای پتانسیل معدنی است و سازمان زمین‌شناسی برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای اکتشافات جدید در این مناطق دارد.
پروژه‌های میلیاردی و اکتشاف نوین
اسماعیلی با اشاره به اجرای پروژه‌های اکتشافی با روش ژئوفیزیک هوایی، افزود: طرح‌های اکتشافی در مناطقی مانند نائین و گلپایگان با بسته سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد تومانی در حال اجراست و نتایج اولیه این پروژه‌ها تا پایان سال یا ابتدای سال آینده ارائه خواهد شد.
نظارت هوشمند و تضمین کیفیت
وی اعلام کرد: سازمان زمین‌شناسی برای هر پنج نقشه یک ناظر و برای هر پروژه یک مدیر در نظر گرفته است و با استفاده از اپلیکیشن‌های هوشمند، دقت و کیفیت پروژه‌ها به طور جدی افزایش یافته است. نقشه‌های زمین‌شناسی سازمان، برخلاف گزارش‌های مقطعی، در سطح جهانی منتشر می‌شوند و کیفیت آنها اهمیت استراتژیک دارد.
جهش تولید داده
اسماعیلی ادامه داد: تولید داده‌های پایه نسبت به گذشته هفت برابر شده و امسال ۳۶۰ پروژه شامل ۱۲۰ نقشه زمین‌شناسی با سه لایه اطلاعاتی تعریف شده که ۱۰۰ نقشه به بخش خصوصی واگذار شده و ۲۰ نقشه هم توسط پرسنل جوان سازمان تهیه می‌شود.
پروژه‌های بزرگ با همکاری دانشگاه‌های تهران، خوارزمی، شهید بهشتی، شیراز، زنجان و پژوهشکده علوم زمین و با استفاده از فناوری‌های نوین اجرا می‌شود که هدف آن، علاوه بر توسعه داده‌ها، تربیت نسل جدیدی از زمین‌شناسان عملیاتی است.
کاهش بی‌سابقه ریسک معادن
به گفته اسماعیلی، طرح جدید جذب بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اکتشافات معدنی تدوین شده و در مرحله نهایی تأیید قرار دارد. این طرح شامل بسته‌های اکتشافی در محدوده‌های پنج تا ۳۰ هزار کیلومتر مربع است و پیش‌بینی می‌شود آگهی مشارکت ضمن کاهش ۶۰ تا ۶۵ درصد ریسک اکتشاف، تا یک ماه آینده منتشر و حداقل ۲۰ هزار میلیارد تومان جذب سرمایه در سال جاری انجام شود.
داده‌های ملی بر بستر شفافیت کامل
رئیس سازمان زمین‌شناسی تأکید کرد: بر اساس برنامه هفتم توسعه، تمامی داده‌های پایه، نقشه‌ها و گزارش‌های معدنی در پایگاه داده علوم زمین به شکل شفاف و بدون استثنا منتشر می‌شود و هیچ گزارشی در سازمان زمین‌شناسی وجود ندارد که در دسترس عموم نباشد.
اسماعیلی از توسعه ۱۲ اپلیکیشن تخصصی جهت تسهیل فرآیندهای تولید داده و نظارت خبر داد و گفت: هدف سازمان، کاهش ریسک، افزایش شفافیت و تحول چشمگیر در حوزه معادن با اتکا بر دانش جوانان، مشارکت بخش خصوصی و داده‌های قابل اتکا است.
تحول زنجیره ارزش معدنی با شهرک‌های تخصصی اصفهان
محمدجواد بگی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان، با تشریح افق توسعه صنایع معدنی استان توضیح داده است که سیر حرکت از استقرار صنایع پایه تا تولید محصولات استراتژیک و نهایی، منجر به ایجاد ارزش افزوده بالا برای کشور می‌شود. محور توسعه، با طراحی شهرک‌هایی بر اساس تولید منیزیای اکسید از منیزیت و دولومیت دنبال شده تا مواد اولیه صرفاً تبدیل به اکسید نشده و به ترکیباتی با ارزش افزوده ۵۰ تا ۱۰۰ هزار برابری مانند لاکتات و سیترات برسد؛ ترکیباتی که در حال حاضر کشور برای تأمین آنها ناچار به واردات است.
مطابق آنچه بگی تاکید می‌کند، سهم ایران در تولید مواد شیمیایی معدنی کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار است، در حالی که ارزش بازار جهانی این زنجیره برای چین ۶۰ میلیارد دلار و آمریکا ۸۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این وضعیت علی‌رغم شناسایی ۷۰ عنصر جدول تناوبی در صنایع شیمیایی ایران است، اما به دلیل محدودیت دانش فنی و ابزار فناوری، بهره‌گیری حداکثری ممکن نشده است.
تمرکز بر پروژه‌های استراتژیک
در این رویکرد، ۲۰۰ هکتار زمین برای مأموریت صنعتی در استان اصفهان آماده شده و با مساعدت مسئولان استان، دستورات اجرایی برای شهرک‌های تخصصی صادر شده است. طبق اعلام بگی، این شهرک‌ها در دهه فجر پیش‌رو با زیرساخت‌هایی مانند ۳۰ مگاوات برق و انتقال ۳۰ لیتر بر ثانیه آب به بهره‌برداری خواهند رسید. مطالعات کامل زنجیره ارزش و بازار، خصوصاً در حوزه شورابه‌ها و عناصر نمکی مانند لیتیم، منیزیم، سزیم و استرانسیوم انجام شده و پروژه فرآوری این عناصر بعد از وقفه سه‌ساله مجدداً آغاز شده است.
حرکت به‌سوی فناوری‌های نو و بهره‌وری بالا
در حوزه فرآوری شیمیایی، موافقت اصولی برای تولید آمونیوم از ۴۰ هزار تن خاکستر پتروشیمی بندر امام اخذ شده است. یکی از چالش‌های اصلی معادن داخلی، کمبود مواد شیمیایی پایه است؛ از این‌رو شبکه شهرک‌های شیمیایی نه فقط برای تأمین این مواد، بلکه به‌قصد ایجاد ارزش افزوده و اشتغال دانش‌آموختگان و شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی شده است. شهرک فناوری معدن در کلان‌شهر اصفهان نیز برنامه‌ریزی شده تا توسعه اقتصاد معدنی استان را سرعت ببخشد و جایگاه اصفهان را در سطح منطقه تقویت کند.
توجه به محیط زیست و ایجاد فرصت‌های جدید
در رویکرد توسعه‌ای، ملاحظات زیست‌محیطی نیز در نظر گرفته شده است تا مصرف آب و انرژی کاهش یابد. همچنین با سرمایه‌گذاری بیش از هزار میلیارد تومان و همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، یک نیروگاه ۲۰ مگاواتی در شهرستان نیشهرآباد به‌وجود خواهد آمد تا برق پایدار مورد نیاز شهرک‌های تخصصی تأمین شود و تا پایان سال جاری به شبکه برق کشور متصل گردد.
بگی از فعالان اقتصادی و شرکت‌های نوآور دعوت می‌کند تا با ورود به این عرصه، در رونق اقتصاد معدنی و صنعتی کشور نقش داشته باشند.
معادن نائین؛ ظرفیتی در مسیر دیده شدن
استان اصفهان همواره نام خود را با صنایع بزرگ و شهرهای پررونق گره زده اما در دل کویرهای شرقی این استان، گنجینه‌هایی نهفته وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ معادنی که به باور برخی کارشناسان و مسئولان، می‌تواند تحولی جدی در اقتصاد استان ایجاد کند.
الهام آزاد، نماینده مردم نائین و خور و بیابانک در مجلس شورای اسلامی، از جمله چهره‌هایی است که بارها بر لزوم توجه به معادن منطقه تأکید کرده است. او با اشاره به تجربه فعالیت در شورای عالی جامعه مهندسان نقشه‌برداری کشور و همکاری با مهندسان اصفهانی، باور دارد هنوز ظرفیت‌های مهمی در این استان بالفعل نشده‌اند؛ ظرفیت‌هایی که مدیریت کل‌نگر می‌تواند نقش کلیدی در شکوفایی آنها داشته باشد.
راه دشوار توسعه معادن
آزاد، توسعه معادن را یکی از محورهای اصلی برنامه‌های خود در سال‌های اخیر عنوان می‌کند. او می‌گوید: با وجود ظرفیت‌های متنوع و غنی منطقه، هنوز بسیاری از معادن نائین و خور و بیابانک آن طور که باید، بهره‌برداری نشده‌اند. به تاکید او، عبور از نگاه صرفاً تخصصی و ورود به عرصه‌های اجرایی و عملیاتی، ضرورتی است که همواره به مسئولان گوشزد شده است.
تجربه این نماینده از حضور در مجلس نشان می‌دهد که حتی وقتی موضوع مسئولیت و عملکرد در حوزه‌هایی همچون فلزات نادر خاکی یا پتاس خور و بیابانک مطرح شده، گزارشی برای ارائه وجود نداشته است. به عقیده او، این وضعیت مصداق غفلت جدی نسبت به ظرفیت‌های منطقه است و لازم است جبران شود.
خور و بیابانک؛ فرصت طلایی صنعت پتاس
منابع پتاس خور و بیابانک در حال حاضر جایگاه ویژه‌ای در کشور دارند و طبق گفته‌های آزاد، تنها چهار کشور عمده تولیدکننده پتاس در جهان وجود دارند که ایران یکی از آن‌هاست. در سال‌های اخیر، میزان تولید پتاس در این منطقه از ۱۶ هزار تن به ۵۰ هزار تن رسیده اما هنوز نیاز کشور تا سقف ۲۰۰ هزار تن کاملاً تأمین نمی‌شود و بخشی از آن باید وارد شود. از نگاه این نماینده مجلس، تا زمانی که توجه کافی به این قابلیت‌ها نباشد، بخشی از فرصت‌های اقتصادی و امنیت غذایی کشور همواره آسیب‌پذیر باقی می‌ماند.
مطالعات میدانی؛ گام مؤثر در مدیریت منابع
در سال‌های اخیر، مجموعه‌ای از مطالعات میدانی و طرح‌های تحقیقاتی با هدف توسعه و کاهش هدررفت سرمایه در نائین اجرا شده است. آزاد معتقد است حمایت بودجه‌ای بیشتر و همراهی مدیران ارشد استان، لازمه موفقیت چنین پروژه‌هایی است. چراکه به گفته او، اعتبارات فعلی (مانند ۶۰۰ میلیارد تومان فعلی) برای اجرای طرح‌های بزرگ و ماندگار، کافی نخواهد بود.
دانشگاه‌ها؛ حلقه مفقوده توسعه پژوهشی
به باور آزاد، جای خالی دانشگاه‌های بزرگ استان در مدیریت و اجرای پژوهش‌های معدنی، یک ضعف جدی است. او تاکید می‌کند ظرفیت علمی لازم برای هدایت پروژه‌های مطالعاتی از استان وجود دارد و لازم است این نقش، پررنگ‌تر شود.
اصفهان و نائین؛ توسعه‌ای به وسعت استان
الهام آزاد تأکید می‌کند: نگاه او، فراتر از محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه است و مجموعه ظرفیت‌های سه هزار ساله نائین و خور و بیابانک، می‌تواند موتور محرک تحول استان باشد. او وعده می‌دهد که خبرهای خوبی از حرکت توسعه‌ای این منطقه در آینده نزدیک به گوش برسد؛ تحولاتی که شاید بتواند معادن فراموش‌شده نائین را بیش از پیش در مسیر دیده شدن قرار دهد.
اصفهان با ظرفیت‌های طبیعی، علمی و زیرساختی وسیع، اکنون در نقطه عطفی برای جهش در بخش معدن قرار گرفته است. هم‌افزایی سیاست‌های جدید، جذب بخش خصوصی، ارتقای فناوری و توجه به محیط‌زیست، می‌تواند استان را به الگویی از توسعه پایدار معدنی در کشور تبدیل کند. توسعه معادن نائین و خور و بیابانک، افزایش ارزش افزوده با راه‌اندازی شهرک‌های تخصصی، و ورود نیروهای جوان و شرکت‌های دانش‌بنیان، اصفهان را به جایگاهی جدید در اقتصاد معدنی ایران می‌رساند؛ جایگاهی که نه فقط سود اقتصادی، بلکه آینده‌ای بهتر برای نسل‌های بعدی به همراه خواهد داشت.
ارسال نظر